Abartılı İfade Eğilimi; Bireyin Psikolojik yapısı ve kişilik özellikleri hakkında 4 Sebep

Abartılı İfade eğilimi, bireyin psikolojik yapısı ve kişilik özellikleri hakkında çeşitli ipuçları verir. Bu davranışın altında yatan nedenler ve işaret ettiği kişilik özellikleri şu şekilde özetlenebilir:

1. Kişilik Bozuklukları

• Histriyonik Kişilik Bozukluğu:
  Aşırı dramatize edilmiş, dikkat çekmeye yönelik davranışlar ve abartılı duygusal ifadelerle karakterizedir. Bu bireyler, ilgi odağı olmak için hikayelerini veya başarılarını abartma eğilimindedir.
• Narsisistik Kişilik Bozukluğu:
  Kendini üstün görme, sürekli hayranlık beklentisi ve başarılarını/özelliklerini abartma davranışı yaygındır. Gerçeklikle uyumsuz bir “büyüklenmeci benlik algısı” vardır.
• Sınırda (Borderline) Kişilik Bozukluğu:
  Duygusal düzensizlik, ilişkilerde aşırılık (“ya hep ya hiç” tarzı) ve olayları abartılı yorumlama eğilimi görülebilir.
• Antisosyal Kişilik Özellikleri:
  Manipülasyon veya kişisel çıkar için kasıtlı olarak gerçeği çarpıtma veya abartma davranışı sergilenebilir.

2. Kişilik Özellikleri ve Psikolojik Yapılar

• Düşük Özgüven/İçsel Güvensizlik:
  Kendini yetersiz hisseden bireyler, abartılı anlatımlarla başkalarının onayını kazanmaya veya değersizlik duygusunu örtmeye çalışabilir.
• Yüksek Düzeyde Hayal Gücü/Fantezi Eğilimi:
  Gerçeklik ile hayal arasındaki sınırın belirsizleştiği durumlarda, abartılı hikayeler bilinçsizce üretilebilir.
• Nörotisizm (Kaygı ve Duygusal Dengesizlik):
  Olumsuz olayları felaketleştirme (“Bu proje kesin batıracak beni!”) gibi abartılı tepkiler görülebilir.
• Dışadönüklük (Ekstraversiyon):
  Sosyal ortamlarda etkileşimi artırmak veya eğlence amaçlı abartılı ifadeler kullanılabilir.

3. Motivasyonlar ve İşlevler

• Dikkat ve Onay İhtiyacı:
  Sosyal çevreden ilgi görmek veya özel hissettirmek için abartıya başvurulabilir.
• Manipülasyon veya Kontrol:
  Başkalarını etkilemek, ikna etmek veya belirli bir tepki almak için gerçek çarpıtılabilir (örneğin, mağduriyet abartısı).
• Savunma Mekanizmaları:
  • Telafi (Compensation): Eksiklik duyulan bir alanda abartılı özellikler öne çıkarılır.
  • Yansıtma (Projection): Başkalarının hatalarını abartarak kendi sorumluluğunu azaltma.
• Kültürel ve Sosyal Normlar:
  Bazı kültürlerde hikaye anlatımında abartı sanatsal bir öge olarak kabul görür (örneğin, mizahi anlatımlar).

4. Patolojik Olmayan Durumlar

• Geçici Stres veya Kaygı:
  Yoğun duygusal durumlarda olaylar orantısız şekilde büyütülebilir.
• Alışkanlık ve Öğrenilmiş Davranış:
  Aile içinde veya sosyal çevrede abartılı iletişim tarzı model alınmış olabilir.

Abartılı konuşma, tek başına bir patoloji göstergesi değildir. Ancak sürekli ve işlevselliği bozan düzeydeyse, altında yatan bir kişilik bozukluğu, duygusal çatışma veya benlik algısı sorunları olabilir. Davranışın sıklığı, bağlamı ve bireyin iç görüsü (abarttığını fark edip etmemesi) klinik değerlendirme için kritiktir. Terapi süreçlerinde, bu eğilimin kökenindeki ihtiyaçlar (güven, kabul görme, özsaygı) ele alınmalıdır.